احساس حالت پیچیده روحی است که می توان آن را در سه بعد تجربه درونی، واکنش روحی ، و رفتار مورد توجه قرار داد.

محققین تلاش کرده اند علاوه بر درک دقیق این موضوع که احساسات چه هستند، انواع متفاوت احساسات را شناسایی و طبقه بندی کنند. در سال 1972 پل اکمن روانشناس اظهار داشت که شش احساس درفرهنگ جهانی بشر وجود دارد: ترس – تنفر – خشم – تعجب – شادی و غم. در سال 1999 او این فهرست را گسترش داد و تعداد دیگری از احساسات اصلی شامل خجالت – شوق – تحقیر – شرم – غرور- رضایت و سرگرمی را درآن گنجاند. در دهه 1980 رابرت پلاتچیک سیستم دیگری از طبقه بندی احساس را معرفی کرد که به عنوان " چرخ احساسات" شناخته می شود. این مدل ثابت کرد که چگونه احساسات متفاوت (بیشتر شبیه هنرمندی که رنگهای اصلی را برای بوجود آوردن رنگهای دیگر با هم مخلوط می کند) می توانند به یکدیگر متصل و یا آمیخته شوند. پلاتچیک می گوید که هشت بعد احساسی وجود دارد: غم در برابر شادی – خشم در برابر ترس – اعتماد در برابرتنفر و تعجب در برابر پیش بینی . این احساسات می توانند به روشهای گوناگونی بهم متصل شوند. برای مثال شادی و پیش بینی ممکن است برای خلق شوق بهم متصل گردند. برای درک بهتر این که احساسات چه هستند ، احازه دهید برسه عنصر اساسی تمرکز کنیم.

تجربه درونی : در حالی که کارشناسان براین باورند که تعدادی احساس اصلی در مقیاس جهانی وجود دارد که تمامی افراد در سراسر جهان بدون توجه به پیشینیه و یا فرهنگشان آنها راتجربه می کنند، درعین حال محققین براین باورند که درحالیکه ما برچسبهایی برای احساساسات خاص مثل خشم ،غم و شادی داریم ، تجربه احساس می تواند بسیار درونی باشد. تجربه منحصر بفرد خود شما از این احساسات شاید خیلی بیشتر چند بعدی باشد. خشم را درنظر بگیرید. آیا تمامی خشمها مثل هم هستند؟ تجربه شخصی شما ممکن است دامنه ای از آزاری ملایم تا طغیانی کور داشته باشد. ما همیشه شکل خاصی از هر احساس را تجربه نمی کنیم. احساسات به هم آمیخته در جریان حوادث یا موقعیتهای مختلف زندگی مشترک هستند. وقتی با یک مشکل جدید مواجه می شوید ، ممکن است هم احساس هیجان وهم دستپاچگی را تجربه کنید. ازدواج کردن ویا تولد فرزند ممکن است دردامنه وسیعی از احساسات متفاوت از شادی گرفته تا اضطراب مشخص شود. این احساسات ممکن است همزمان رخ دهند یایکی پس از دیگری بیاید.

واکنش روحی :  اگر شما تا به حال از اضطراب دچار دل پیچه شده باشید یا تپش قلبتان را در هنگام ترس حس کرده باشید متوجه می شوید که احساسات سبب واکنشهای روحی نیرومندی می شوند. بسیاری از واکنشهای جسمی که شما در جریان یک احساس مثل عرق کردن کف دست، تشدید ضربان قلب ، نفس کشیدنهای تند تجربه می کنید با دستگاه عصبی سمپاتیک و پارا سمپاتیک کنترل می شوند. یعنی شاخه ای از دستگاه عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک بطور غیرارادی واکنشهای بدن مثل جریان خون و گوارش را کنترل می کند. دستگاه عصبی سمپاتیک مسئول کنترل واکنشهای جنگ و گریز بدن است . وقتی با تهدیدی مواجه می شوید، این واکنشها بطور خودکار بدن شما را آماده گریز از خطر می کند و یا با تهدیدی که متوجه آن است مقابله می کند. درحالی که مطالعات پیشین فیزیولوژی احساس براین واکنشهای ارادی تمرکز داشت، بیشتر تحقیقات اخیر نقش مغز در احساسات را نشان میدهد. تصویر برداریها از مغز نشان داده است که بخش آمیگدال سیستم لیمبی مغز نقش مهمی بالاخص در هیجان و ترس بازی می کند. آمیگدال که ساختار کوچک بادامی شکل دارد ، علاوه بر خاطره و احساس به حالات انگیزشی شما مثل گرسنگی یا تشنگی نیز ارتباط دارد. محققین ازتصویر برداری مغز استفاده کرده اند تا نشان دهند که وقتی برای انسان تصاویر تهدید کننده ای نمایش داده می شود، آمیگدال فعال میشود .

واکنش رفتاری:  آخرین جزء احتمالا جزیی است که شما بیشترین آشنایی را با آن دارید. یعنی بروز واقعی احساس . ما زمان قابل توجهی برای تفسیر حالات احساسی افراد پیرامونمان صرف می کنیم. توانایی ما برای درک صحیح این حالات به آنچه روانشناسان آن را هوش هیجانی می نامند که بخش مهمی ازکلیت زبان بدن را بازی میکند، بستگی دارد. محققین براین باورند که بسیاری از حالات جهانشمول هستند مثل لبخندی که دلالت برشادی می کند و یا خشمی که حکایت از غم یا ناخشنودی دارد. قوانین فرهنگی هم نقش مهمی در چگونگی بیان و تفسیر ما از احساسات بازی می کند.

تفاوت احساس و خلق: درزبان روزمره، مردم غالبا از واژه ها ی احساس و خلق (mood ) به جای یگدیگر استفاده می کنند. اما روانشناسان تمایزات واقعی بین این دو قائل هستند. این دو چه تفاوتی دارند؟ احساس بطور معمول زودگذر اما شدید است، و احتمالا دلایل معین و قابل شناسایی ای دارند. برای مثال پس از عدم موافقت با یک دوست برسر مسئله ای ممکن است درکوتاه مدت احساس خشم کنید. ازطرف دیگر خلق معمولا ملایمتر از احساس اما دیرپاست. دربسیاری از موارد شناسایی علل خاص یک خلق می تواند دشوار باشد. برای مثال شما ممکن است چند روز بدون این که دلیل روشنی داشته باشید، احساس دلتنگی و افسردگی کنید.

 مهناز مرادی "مشاور- زوج درمانگر"

مطالب و ویدئوهای ما را در صفحه اینستاگرام مرکز دنبال کنید

#sahiandish_moshavere